Plaats DKA Ontwikkelt Fieldlab
Op Plaats De Kleine Aarde vinden boeren, tuinders, burgers en andere spelers binnen het voedselsysteem elkaar rond onze missie ‘Voedsel, vitaal voor mens en aarde, beschikbaar maken voor iedereen’. In 2024 geven we hieraan onder meer invulling via het Fieldlab Zuidelijke Zandgronden.
De kern van het Fieldlab ligt in de ontwikkeling van nieuwe arrangementen tussen burgers aan de ene en boeren en tuinders aan de andere kant. Het zijn hierbij de burgers die ‘hun’ boeren en tuinders perspectief bieden, hun bewegen tot anders handelen. Met ons Fieldlab willen we zo:
- gebiedsdoelen op de Zuidelijke Zandgronden dichterbij brengen
- boeren en tuinders een structureel hoger inkomen en meer bestaanszekerheid bieden
- burgers een structureel goedkoper aanbod aan duurzaam en gezond voedsel bieden
De burger-boerarrangementen die we voorstaan, kunnen vorm krijgen in een gebiedscoöperatie met een nog te ontwikkelen nieuw ‘verdeelstation’. Dergelijke stations vormen de spil waaromheen nieuwe voedselsystemen kunnen ontstaan.
We gebruiken 2024 om binnen vijf onderzoekslijnen te komen tot een systeem dat, volgens ons, zomaar eens zou kunnen gaan werken; een uitwerking die laat zien dat het kan en hoe het ingevuld kan worden.
Een groot deel van Nederland is bestemd voor de productie van voedsel. Ook importeren we voedsel. De vraag die we ons in het Fieldlab stellen is of, en zo ja hoe, Nederland zichzelf kan voeden.
Toon meerHier beantwoorden we de vraag of en zo ja op welke manier Nederland zichzelf kan voeden. Wat eten we dan? En hoeveel grond is daar per persoon voor nodig? We ontwikkelen meerdere scenario’s die uitgaan van respectievelijk het huidige menu, een circulair menu en een veganistisch menu.
Uit eerdere analyses is al gebleken dat het Nederlands landbouwareaal grotendeels volstaat om alle 18 miljoen inwoners met het huidige dieet jaarrond te voeden. Met een meer plantaardig dieet, is minder land nodig.
Voor dit onderzoek werken we onder meer samen met voedselsysteemdenker Imke de Boer, tevens hoogleraar aan Wageningen University & Research.
Uitgangspunt is dat burgers toegang hebben tot betaalbaar, duurzaam geproduceerd voedsel en dat ‘hun’ boeren een structureel hoger inkomen hebben. Een eerste (globale) uitwerking van de businesscase binnen het Fieldlab laat al zien dat er andere ‘ketenmodellen’ haalbaar en betaalbaar zijn.
Toon meerEen arrangement tussen burger en boer moet zowel praktisch als financieel uit kunnen. Uitgangspunt van het Fieldlab is dat burgers toegang hebben tot betaalbaar, duurzaam geproduceerd voedsel en dat ‘hun’ boeren een structureel hoger inkomen hebben. Dit zonder dat de ondernemers zich gedwongen voelen een ‘externe’ markt op te gaan. Een eerste (globale) uitwerking van de businesscase laat al zien dat er andere ketenmodellen denkbaar zijn die zowel de burger als de boer en tuinder een aantrekkelijk alternatief bieden.
Voor dit onderzoek werken we onder meer samen met adviesbureau Exitus.
Hoe gaat ons voedselsysteem eruitzien als productie regionaal plaatsvindt? In het Fieldlab verkennen we manieren om af te stappen van productie per bedrijf en over te gaan naar productie(rotatie) in een regio.
Toon meerVoor de productie van het voedsel gaan we onder meer uit van regionale productie. Hierbij stappen we af van productie per bedrijf en gaan we uit van productie(rotatie) in de hele regio. Zo produceert een aantal samenwerkende boeren op een zeker areaal voedsel voor een vooraf bekend aantal mensen.
In deze verkenning binnen het Fieldlab gaan we ervan uit dat ecologie leidend is. Er zal dus sprake zijn van aantoonbaar duurzamer grondgebruik, met (stap voor stap) meer gemengde teelten, vormen van agroforestry en het benutten van (on)kruiden op en rond akkers. Doel van deze onderzoekslijn is te komen tot een model dat ook laat zien welke positieve bijdrage een gebiedsproductieplan levert aan regionale gebiedsdoelen.
Voor dit onderzoek werken we onder meer samen met het Louis Bolk Instituut.
Binnen het Fieldlab onderzoeken we de haalbaarheid en betaalbaarheid van nieuwe regionale verdeelstations van voedsel. Dit zijn fysieke plekken waar burgers, boeren en tuinders en hun producten samenkomen.
Toon meerWe onderzoeken de haalbaarheid en betaalbaarheid van nieuwe regionale verdeelstations van voedsel. Dit zijn fysieke plekken waar burgers, boeren en tuinders en hun producten samenkomen. Hoe ziet zo’n plek eruit? Wie werken daar? Welke producten zijn er te vinden en hoe worden die ‘verkocht’? En als er verwerkte producten zijn in welke mate? En wie is daarvoor verantwoordelijk?
Nog veel vragen maar het idee nu is dat zo’n 2.000-2.500 mensen via een nieuw te ontwikkelen verdeelstation toegang krijgen tot betaalbaar, duurzaam geproduceerd en gezond voedsel.
Voor dit onderzoek werken we onder meer samen met Exitus en Imagro.
Binnen het Fieldlab verkennen we nieuw perspectief van en voor boer en tuinder. Hierbij zijn burgers de stuwende kracht achter hun bestaansmodel. Zij zijn het die boeren en tuinders een structureel betere inkomenspositie bieden dan vandaag de dag.
Toon meerNog geen 0,3 procent van de inwoners van Nederland mag zich nog boer of tuinder noemen en is dus bereid om voor ons dagelijkse eten te zorgen. Het is een beroepsgroep die gemiddeld ouder is dan 55, kampt met een tekort aan bedrijfsopvolgers. Mensen aan wie we vragen om voor ons landschap te zorgen, een gezonde bodem, schoon water en meer biodiversiteit en waarbij we er ‘oh ja’ ook nog van uitgaan dat ze ‘gewoon’ voedsel produceren.
Ondernemers hebben te maken met alsmaar oplopende grondprijzen, beperkte inkomsten en krappe marges. En ze werken veelal in een keten die gedomineerd wordt door een concentratie van retailers, een positie die het er voor de boer van morgen niet per se makkelijker op maakt.
Daarom zoeken we binnen het Fieldlab naar nieuw perspectief van en voor boer en tuinder. Hierbij is het uitgangspunt dat burgers de stuwende kracht zijn achter een bestaansmodel voor boeren en tuinders met een structureel betere inkomenspositie dan vandaag de dag.
De uitwerking van dit perspectief vindt met name plaats door het team van Plaats De Kleine Aarde.
