Brabantse gedeputeerde na eerste bezoek nog niet uitgepraat met Plaats De Kleine Aarde

Op donderdag 18 april kreeg het team van Plaats De Kleine Aarde de Brabantse gedeputeerde voor landbouw Marc Oudenhoven over de vloer. Na een korte rondgang over het terrein ging het gesprek binnen al snel de diepte in. Centraal stond de vraag waarom het hier draait om nieuwe arrangementen tussen grond en mond en hoe burgers hun boeren weer toekomstperspectief kunnen bieden.

Tijdens een kort rondje over het terrein van Plaats De Kleine Aarde vertelde initiatiefnemer en Directeur coöperatie Plaats De Kleine Aarde Geert van der Veer over de historie, het heden en de toekomst van deze bijzondere plek. ‘Plaatsen waren vroeger openbare plekken waar boeren en burgers elkaar als goede buren ontmoetten, spraken en daarbij elkaars taal verstonden. En dat is in het kort wat Stichting Plaatsen Nederland beoogt. Hier in Boxtel en met soortgelijke initiatieven in het land.’

Eenmaal binnen ging het gesprek onder meer over het tackelen van de alsmaar stijgende grondprijzen, de plussen en minnen van het vervlechten van landbouw en natuur en het feit dat nog maar zo’n 0,3 procent van de inwoners van Nederland zich boer mag noemen.

Een Voedselvisie zou daarom wenselijk zijn, betoogde Geert van der Veer die vorig jaar nog meepraatte over het uiteindelijk geklapte Landbouwakkoord. ‘Maar dan wel met een start bij de burger. Hoeveel voedsel willen we als land zelf maken, wát willen we zelf maken en hoeveel boeren hebben we daarvoor nodig. Zo’n visie is dus iets anders dan een aanpak die uitgaat van single issues, slechts gericht op boeren en hectares.’

Geleerd van Herenboeren

Het team van Plaats De Kleine Aarde neemt in haar benadering een breed netwerk en bakken aan Herenboerenervaring mee. Door dit initiatief van coöperatieve boerderijen dat tien jaar geleden startte, worden inmiddels zo’n 9.000 mensen duurzaam gevoed van hun boerderij. Boerderijen waarop ruim 40 boeren werken. ‘Herenboeren is behalve een bron van kennis en ervaring het bewijs dat het anders kan, hoe het anders kan.’

‘Maar’, erkende hij ook, ‘waar Herenboeren een imago heeft van exclusiviteit, wit, hoogopgeleid en bovenmodaal, willen we met de Plaatsen de rest van Nederland bereiken. En anders dan Herenboeren die hooguit grond pachten van meer gangbare boeren, willen we hier ook deze boeren en hun opvolgers zélf perspectief bieden. En dat gaan we doen door burgertrekkracht te organiseren, geld en voedsel anders te verdelen en ervoor te zorgen dat boeren weer leuk wordt.’

Provincie: meerdere wegen bewandelen

Toen zag je de Landbouwgedeputeerde zichtbaar opveren. Want hij staat voor de belangrijke opgave om alle Brabantse boeren en tuinders uit te dagen tot een individuele en collectieve duurzame verandering. En daarvoor, zo erkende hij, zijn meerdere wegen te bewandelen en alle adviezen welkom.

Geert van der Veer ging snel verder en presenteerde in een hoog tempo de kern van wat hier door heel veel mensen uit alle hoeken en gaten van de maatschappij ontwikkeld gaat worden: nieuwe arrangementen tussen grond en mond en marktkracht die ook meer gangbare boeren en tuinders verleiden anders te gaan werken. Hij presenteerde een schets waaraan momenteel nog volop gerekend wordt.

Hans Huijbers: “We werken hier aan een maatschappij waarbij de boer weer een maat is van de burger. En niet langer de pispaal.”

Maar de kern van de aanpak bestaat eruit dat burgers minder gaan betalen voor duurzamer geproduceerd voedsel en boeren die zicht hebben op een structureel hoger inkomen. Onderdeel is ook de realisatie van betaalbare toegang tot grond en het behalen van (provinciale) gebiedsdoelen rond onder meer bodem, water, landschap en biodiversiteit.

Voedsel als nutsvoorziening

Godelieve Spaas, onder meer bestuurslid bij De Plaatsen en lector Economy in Common bij Avans Hogeschool, wierp de vraag op of we voedsel niet weer als een common moeten beschouwen; een nutsvoorziening dus. ‘Het zijn dit soort vragen die we hier omarmen. Hoe kijken we naar de toekomst, welke economie hoort daarbij en hoe gaan we om met bijvoorbeeld kennis? Op en rond deze Plaats ontwikkelt zich een coalitie van samenweters waarbij kennis van en praktische boer niet minder of meer waard is dan die van een wetenschapper’, vertelde ze de gedeputeerde.

Oud-landbouwvoorman Hans Huijbers haakte die middag wat later aan en vertegenwoordigt de boerenstem binnen Plaats De Kleine Aarde. Volgens hem is het best lastig om boeren uit te leggen wat we hier doen. ‘Het is behoorlijk complex, we doen niet één ding. Volgens mij is het belangrijk dat we hier werken aan een maatschappij waarbij de boer weer een maat is van de burger. En niet langer de pispaal.’

Meer tijd nemen

De tijd zit erop. De teamleden, Marc Oudenhoven en de ambtenaren die zijn meegekomen zijn nog lang niet uitgepraat. Geen probleem. Voor over een ruime maand, als hier weer de nodige stappen zijn gezet, wordt een nieuw overleg gepland. ´Ik wil er veel meer over weten. Want wat hier staat te gebeuren, vraagt om meer tijd en aandacht dan dit korte bezoek´, besluit de gedeputeerde.